Historia

Rys historyczny Miejskiej Biblioteki Publicznej w Pyskowicach

Początki działalności Miejskiej Biblioteki Publicznej w Pyskowicach były bardzo trudne, tym bardziej, że podejmowano je na ziemiach powracających do kultury i języka polskiego po wielowiekowej rozłące. Drogę prawną działania bibliotek otwierał dekret Krajowej Rady Narodowej z 17 kwietnia 1946 r. o bibliotekach. Dekret ten dawał podstawę prawną działalności bibliotek publicznych, ale decyzje wdrożenia należały do władz miejscowych, które w Pyskowicach, przy nagromadzonych problemach, utworzenie biblioteki stawiały na plan dalszy.
Momentem przełomowym było nadejście przesyłek z książkami we wrześniu i październiku 1947 r. z tak zwanego rozdzielnika centralnego. Paczki zawierały 184 książki. Władze miasta stanęły przed problemem zagospodarowania tego nabytku. Książki umiejscowiono w jednej z szaf Ratusza a następnie Genowefie Strzelczyk – wówczas Tabirównej powierzono opiekę nad książkami i upoważniono do wypożyczania. Książki wypożyczano dwa razy w tygodniu po trzy godziny. Faktycznie szafa stała prawie pusta, bo raz wypożyczona książka wędrowała od jednego czytelnika do drugiego z pominięciem biblioteki. Powstała sytuacja spowodowała, że władze miasta podjęły w dniu 20 grudnia 1947 r. uchwałę o otwarciu Miejskiej Biblioteki Publicznej. Fakt ten można by uznać za początek działalności biblioteki, gdyby nie dokument zapisany w księdze uchwał Miejskiej Rady Narodowej o następującej treści:
„...Miejska Rada Narodowa działając na zasadzie art. 28 ustawy z dnia 11 września 1944 r o organizacji i zakresie działania rad narodowych uchwala zorganizowanie na terenie miasta Pyskowice Publicznej Biblioteki Miejskiej – pod zarządem Zarządu Miejskiego w Pyskowicach. Koszta powstałe z tytułu założenia i utrzymania biblioteki ponosi Zarząd Miejski”.

W księdze uchwał w rubryce „Wykonanie” widnieje zapis :
„Bibliotekę założono 30 sierpnia 1948 roku”. Cytowaną datę przyjmuje się jako urzędowy początek działalności Miejskiej Biblioteki Publicznej.
Analizując protokół z posiedzenia Prezydium Miejskiej Rady Narodowej z dnia 30 sierpnia 1948 r. można stwierdzić, że biblioteka miejska działała już pod Zarządem Miejskim. Prowadziła ją Anna Nijakowska. W jej zbiorach znajdowało się 63 woluminy książek wydanych drukiem przez Zarząd Miejski oraz 300 woluminów przekazanych przez bibliotekę powiatową w Gliwicach.
Na koniec 1948 r. księgozbiór biblioteki liczył 280 woluminów ; w tym czasie było 46 czytelników, a wypożyczeń 818. Rok później księgozbiór liczył już 817 tomów. Na ten przyrost składały się książki otrzymane z rozdzielnika centralnego, z biblioteki powiatowej i po zlikwidowanej bibliotece Powszechnej Spółdzielni Spożywców. Stały wzrost liczby książek i czytelników zmusił władze miasta do przydzielenia bibliotece osobnego lokalu. Nastąpiło to w 1951 roku. Bibliotekę umieszczono w rynku w budynku pod numerem 6. Było to dwupokojowe pomieszczenie na parterze kamienicy wcześniej odbudowanej.

W latach 50-tych siedziba biblioteki.

Prowadzenie biblioteki powierzono Hildegardzie Kulanek. Kolejne panie kierujące nią po pani Kulanek to: D, Gawrońska, Z. Obszyńska , K. Lepucka.
Lata pięćdziesiąte to czas szybkiej rozbudowy Pyskowic w postaci tzw. osiedla. Wznosząc nowe bloki w jednym z nich przy ulicy Cichej zaplanowano pomieszczenia dla biblioteki. Tych pomieszczeń nie dano zagospodarować bibliotece, a zajęła je nowa instytucja – Dyrekcja Miejskiego Handlu Detalicznego.

Pomieszczenia biblioteki przy ul. Cichej

Rosnąca liczba mieszkańców zwiększyła zapotrzebowanie na usługi biblioteczne, których posiadane lokum nie spełniało.
W tej sytuacji władze miasta zdecydowały, że biblioteka zostanie przeniesiona do Domu Kultury. Na parterze, po prawej stronie wejścia głównego przekazano bibliotece dwa pomieszczenia.
Nie były to jednak pomieszczenia w pełni zabezpieczające potrzeby rozwijającej się biblioteki. Książki składane były na podłodze, bo nie było dla nich miejsca na regałach, których nie było gdzie postawić.

Siedziba biblioteki w latach 60-tych.

Władze miasta kolejny raz musiały pilnie zająć się problemem lokalowym biblioteki. Rozmowy trwały kilka lat i zakończone zostały w 1968 r. przejęciem pomieszczeń magazynu Domu Książki usytuowanego obok Księgarni na Placu 1-go Maja, obecnie Piłsudskiego 1. Nadzorowanie remontu i przeniesienia biblioteki do nowych pomieszczeń dokonała Stefania Goryczka, dyrektor biblioteki. Otrzymane pomieszczenia jako magazynowe od lat nie były odnawiane. Remont trwał kilka miesięcy. Po jego zakończeniu można było przewozić książki, które w całości znalazły miejsce na półkach.
Nowe pomieszczenia stworzyły bardzo dobre warunki pracy bibliotece, a usytuowanie obiektu w centrum osiedla podnosiło rangę placówki. Krok po kroku wyposażono bibliotekę w nowe meble, podnosząc jej estetykę funkcjonalność. Te nowe, lepsze warunki pracy biblioteki wpłynęły na rozwój czytelnictwa w mieście. Potwierdzają to dane statystyczne z 1970 r. Księgozbiór na koniec tego roku liczył 18.441 woluminów, liczba czytelników 2.130, a wypożyczeń 96.074.

Budynek Biblioteki Centralnej w Pyskowicach w 2006 r. Fot. I. Surman

Zmieniła się struktura organizacyjna biblioteki, stworzone zostały Oddział dla Dzieci oraz Czytelnia.
Biblioteka poza działalnością w Pyskowicach otrzymała zadania w terenie – prowadzenie punktów bibliotecznych w Karchowicach, Rzeczycach i Dzierżnie-dzielnicy Pyskowic. Punkty te działały do początku lat 80-tych.
W 1975 r. rozszerzono działalność biblioteki przez otwarcie Filii Społeczno-Politycznej w pomieszczeniach przy Al. 1-go Maja, obecnie Pl.Piłsudskiego 31.
Z biegiem czasu, kiedy praca z dziećmi wymagała stworzenia lepszych warunków lokalowych, oddział przeniesiono do lokalu Filii Społeczno-Politycznej. Literatura społeczno-polityczna włączona została do Centrali biblioteki.
Wzrost liczby czytelników i mieszkańców miasta przekonał ówczesne władze do zaplanowania budowy wielofunkcyjnego obiektu kulturalnego, w którym miała znaleźć się również biblioteka. Zaplanowane pomieszczenia o łącznej powierzchni 1.428 m2 miały wyodrębnioną wypożyczalnię i czytelnię dla dorosłych, wypożyczalnię i czytelnię dla dzieci, pomieszczenia wystawowe i dział
gromadzenia i opracowania zbiorów1. Prace nad realizacją tego zamierzenia były mocno zaawansowane, ale wydarzenia lat 80-tych przekreśliły realizację tych planów.
W połowie lat 80-tych podjęto próbę otwarcia filii biblioteki w dzielnicy południowej miasta, gdzie rozrastało się osiedle domków jednorodzinnych, a plan zagospodarowania przestrzennego przewidywał budowę kolejnych domków. Radni tej dzielnicy przyczynili się do otwarcia 11 lutego 1986 r. filii bibliotecznej o profilu uniwersalnym.
W 1993 r. odeszła na zasłużoną emeryturę Stefania Goryczka ,a na stanowisko dyrektora powołano Sabinę Stróżykiewicz, która nadal kieruje tą placówką. W czasie jej kadencji zostaje przeprowadzono szereg remontów: wymiana okien, częściowo drzwi i oświetlenia, naprawa instalacji wodno-kanalizacyjnej, malowanie.
W 1998 r. biblioteka przystąpiła do komputeryzacji. Zakupiono 2 zestawy komputerowe do działu gromadzenia i opracowania oraz system biblioteczny Libra, do którego na bieżąco wprowadzane były rekordy biblioteczne.
Placówka otrzymała w 2005 r. bezpłatnie 3 zestawy komputerowe z Ministerstwa Nauki i Informacji w ramach programu „Ikonka”.
Dzięki temu mieszkańcy mogą korzystać z bezpłatnego, powszechnego dostępu do Internetu.
W dniu 24 września 1998 r. MBP obchodziła jubileusz 50-lecia swojego istnienia. Uroczystości odbyły się w pomieszczeniach biblioteki, gdzie rolę gospodarza pełniła obecna dyrektor.

Pracownicy biblioteki w czasie obchodów 50-lecia placówki w 1998 r.

Wśród licznie przybyłych, zaproszonych gości byli przedstawiciele władz samorządowych, pracownicy biblioteki, przedstawiciele Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Katowicach z jej dyrektorem Andrzejem Srogą, przewodnicząca Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich Krystyna Wołoch oraz osoby zaprzyjaźnione z biblioteką.
Z okazji jubileuszu biblioteka przy współpracy członka Zarządu Koła nr 30 Polskiego Związku Filatelistów w Pyskowicach Władysława Macowicza, przygotowała wystawę prezentującą historię tworzenia księgozbioru oraz ogłosiła konkurs na exlibris.
W związku z reformą administracyjną państwa w 1999 r., ustawa o bibliotekach nałożyła na Samorząd powiatowy obowiązek organizowania i prowadzenia co najmniej jednej Powiatowej Biblioteki Publicznej. W 2001 r. biblioteka w Pyskowicach otrzymała propozycję ze Starostwa Powiatowego w Gliwicach przejęcia zadań biblioteki powiatowej. Przejęcie tych zadań było niemożliwe ze względu na warunki lokalowe i finansowe.
Biblioteka współpracuje z instytucjami, organizacjami, stowarzyszeniami, przedszkolami i szkołami w zakresie rozwijania czytelnictwa, zaspokajania potrzeb oświatowych i kulturalnych społeczności miasta i powiatu. Jest organizatorem wielu imprez bibliotecznych służących popularyzacji książki. Dzieci i młodzież szkolna korzystają z przygotowanych przez bibliotekarzy lekcji bibliotecznych.
Od kilku lat MBP w Pyskowicach bardzo dobrze wypełniała zadania wobec środowiska. W ostatnim okresie zajmowała 2 miejsce wśród bibliotek powiatu gliwickiego.